|
ONLINE VERSION |
|
|
PRINT VERSION |
|
VESHTRIME
PASOJAT NGA KATASTROFA E CERNOBILIT JANE FAKTOR SERIOZ PENGUES NE NDERTIMIN EKONOMIK TE UKRAINES
Njezet vjet na ndajne nga data e tmerrshme, 26 prill 1986, kur ndodhi katastrofa me e madhe teknologjike ne historine e njerezimit – avaria ne centralin berthamor ne Cernobil. Shume mire i kujtoj castet kur qytetaret ne Kiev moren vesh per avarine. Ekzistonte mosnjohuri e madhe. Me atomin nuk kishte kontakt askush pervec personave kompetent, e atehere u paraqiten terme te reja: radionuklide, ndotja me metale te renda, rrezatimi etj. Avaria shkaktoi ndotjen e me shume se 145.000 kilometra katrore dhe rrezatimi i popullates ne territorin e Ukraines, te Bjellorusise dhe te Rusise. Si pasoje nga katastrofa, vdiqen rreth 5 milione njerez, me nukleide radioaktive u ndoten rreth 5.000 pika banimi ne tre ish-republikat sovjetike, nga te cilat 2.218 fshatra dhe qytete ne Ukraine ku jetojne rreth 2,4 milione njerez. Por, ndikimi nga ndotja u ndje edhe ne Suedi, Norvegji, Poloni, Britanine e Madhe dhe ne shtetet tjera.
Per fat te keq, udheheqesia e atehershme e BRSS i fshehu informatat e verteta per katastrofen, qe shkaktoi dukuri dhe zgjerimin e informatave per pasojat e mundshme. Kjo, nga ana e vet, solli deri te paraqitja e tensionit te madh social-psikologjik mes popullates dhe mosbesimit ne informatat zyrtare. U formua komision qeveritar qe te menaxhoje me pasojat nga avaria, e cila vendosi te krijoje zone prej tridhjete kilometrave rreth centralit berthamor. Nga 27 prilli filloi evakuimi i banoreve nga qytetet Pripjat dhe Cernobil, nga qendrat rajonale dhe nga fshatrat dhe sipas te dhenave u evakuan rreth 100 mije njerez. Duhet te mbahet mend se havaria ne Cernobil dukshem e ndryshoi situaten me radioaktivitet e territoreve te dukshme ne shume vende evropiane.
Nga nje janari, te ketij viti, ne Ukraine 2.594.071 persona fituan statusin e te pesuarve gjate katastrofes. Me zvogelimin e numrit te pesuarve ne 19% per periudhen 1997-2006, qe llogaritet si e natyrshme, u paraqiten dy situata karakteristike. Sot, ne vend mund te numerohen 17.448 familje te cilat moren lehtesime, si pasoje nga humbja e perkujdesesit, vdekja e te cileve eshte lidhur me katastrofen e Cernobilit. Familjet te ketilla ka ne te gjitha rajonet ne vend.
Desha te theksoj se avaria ka ndikim edhe ne gjendjen shendetesore-demografike ne Ukraine, e cila ne territoret e ndotura radioaktive vazhdon te formohet ne kushte te krizes afatgjate demografike. Nga viti 1991 vdekshmeria e popullates filloi t’i tejkaloje lindjet. Ngadale zvogelohet vdekshmeria e femijeve qe kane pesuar, qe mund te pranohet si nje nga arritjet pozitive te shkences se mjekesise dhe praktikes ne Ukraine dhe nga aktivitetet e realizuara ne vend ne fushen e mbrojtjes kunder radioaktivitetit, mbrojtjes sociale dhe shendetesore, mbrojtjen e femijeve qe kane pesuar.
Humbjet e drejtperdrejta ne Ukraine per zvogelimin e pasojave te katastrofes se Cernobilit per llogarine e te gjitha burimeve per financimin ne periudhen prej 1986 deri me 1991 kap vleren prej 6 miliarde dollare. Sipas llogarive te specialisteve ukrainas humbjet e pergjithshme per Ukrainen deri me vitin 2015 arrijne 179 miliarde dollare.
Pesha e pasojave te katastrofes se Cernobilit sherbeu si faktor serioz pengues ne ndertimin ekonomik te shtetit tone te ri te pavarur. Permasat e humbjeve sociale-ekonomike te cilat i ndjeu Ukraina jane te pakrahasueshme me mundesite reale ekonomike te vendit per eliminimin e domosdoshem ne dhjete vitet e ardhshme, lidhur me cka eshte e nevojshme ndihme e metejshme nga bashkesia nderkombetare. Gjate kesaj, pesha e shpenzimeve, lidhur me likuidimin e katastrofes nga Cernobili, gjate shume viteve do te kete ndikim te dukshem negativ mbi ekonomine e vendit. Gjate kesaj, shteti i ri ukrainas kerkon ndihme nga ana e bashkesise nderkombetare, pasi qe katastrofa deshmoi se avarite e renda berthamore shkaktojne pasoja globale dhe ndikojne mbi interesat jetesore te shume vendeve. Resurset, te domosdoshme per tejkalimin e pasojave nga katastrofat teknogjene nga vellimi i tille, jane larg mbi kufijte e mundesive ekonomike dhe teknologjike te vendeve te vecanta dhe ekziston nevoja nga bashkimi i perpjekjeve te bashkesise boterore.
Shpallja e Ukraines per shtet te pavarur shkaktoi ndryshime pozitive ne skemen e bashkepunimit nderkombetar per zvogelimin e pasojave nga katastrofa e Cernobilit. mendoj se ne, njerezit nga shekulli XXI, vazhdimisht duhet ta perkujtojme Cernobilin, i cili ne menyren e vet paraqet dhe eshte shembull per ate se si njeriu duhet te jete i kujdesshem me zbulimet dhe mundesite e veta.
(autori eshte ambasador i jashtezakonshem dhe fuqiplote i Ukraines ne Maqedoni)
|
|
|
|
 Крај на почетокотТоа што треба да го изнесам во овој простор, не е вообичаениот став , туку коментар за последниот број на „Граѓански свет” во оваа форма.
|  |
Кампањата “Учиме за ЕУ”
Прашањето за уставното име на Македонија го засени интересот за УнијатаШто е Европска Унија? Кои се земјите членки на ЕУ? Која е целта на проширувањето на ЕУ? Кои се симболите и химната на ЕУ? Зошто е создадена Европската Унија? Ова се некои од прашањата кои им се поставуваат на основците и средношколците од 102 училишта во земјава, како дел од кампањата “Учиме за ЕУ”, којашто ја реализираат Секретаријатот за европски прашања во Владата и Министерството за образование и наука. | |
Реализирана најголемата еколошка акција кај нас
Македонија засади над два милиони саднициНад 2 милиони садници засадени во еден ден е апсолутниот рекорд кој го постигнаа граѓаните на Македонија на 12 март, Денот на дрвото. Во граѓанската акција “Ден на дрвото - засади ја својата иднина” учествува околу 200.000 граѓани, вклучувајќи ги и децата од градинките, учениците, студентите и дипломатите. Граѓанската акција за пошумување на Македонија од самиот почеток ја иницира еден од нашите најпознати уметници, оперскиот пејач Борис Трајанов, а вклучени беа и близу 170 познати имиња од јавниот живот, меѓу кои и Калиопи, Каролина Гочева, Индира Кастратовиќ, Бубо Каров и други. | |
Катерина Хаџи-Мицева
Кодекси на добро однесувањеКодексот на добро однесување се дефинира[1] како доброволен договор помеѓу неколку организации со заеднички интерес, за одредени принципи или стандарди на однесување, коишто даваат насоки, или пак се обврзувачки за организациите, развиен преку заедничко учество и соработка во донесувањето. Бидејќи кодексот е механизам кој се донесува доброволно и е вид на саморегулирање, начинот на неговото спроведување мора однапред да биде одреден и механизмите треба да бидат вградени во кодексот | |
Граѓанска организација Англунипе - Тетово
Факултативната настава на ромски јазик - препознатлива активностГраѓанската организација „Англунипе” од Тетово дејствува во областа на развојот на образованието на ромската популација и на човековите и материјалните ресурси на Ромите во земјава. Се залага за вклучување на Ромите во институциите на системот, за надминување на проблемите на заедницата на локално и на национално ниво. Освен програми за образование, спроведува и програми за развој на економските ресурси и за унапредување на правата на децата Роми и на жената Ромка | |
Донација
Нов парк од Космофон за штитениците на заводот во Демир КапијаСпецијалниот завод за лицата со посебни потреби во Демир Капија доби нов спортско-рекреативен парк, донација од компанијата Космофон. Паркот е изграден во дворот на заводот на површина од 280 метри квадратни. Неговите штитеници ќе можат да се рекреираат на игралишта за ракомет и мал фудбал, во посебниот дел со нишалки, патеки од павер-елементи и фонтана, а целата околина е засадена со зеленило | |
Проект на Биосфера од Битола
Уреден дворот на Домот за доенчиња и мали децаВо изминатите седум месеци Центарот за едукација и заштита на животната средина и природата Биосфера од Битола работи на проектот “Со љубов за нашите деца”, чија цел е прибирање средства од локални извори за просторно уредување на дворот на Домот за доенчиња и мали деца во Битола | |
|
|
